Arabuluculuk
Arabuluculuk, bir hukuki uyuşmazlığın taraflarının seçtiği bir arabulucu huzurunda dava dışı olarak çözümlenmesi için uzlaşma çalışmasının adıdır.
Arabuluculuk Nedir?
Arabuluculuk, bir hukuki uyuşmazlığın taraflarının seçtiği bir arabulucu huzurunda dava dışı
olarak çözümlenmesi için uzlaşma çalışmasının adıdır. Arabuluculuk yolu gün geçtikçe daha
fazla tercih edilen alternatif bir yol haline gelmektedir. Bunun nedeni uyuşmazlıkların dava
gibi uzun bir süreç gerektiren bir yoldan çok daha kısa bir sürede çözülebilmesidir.
Arabuluculuk görevi yalnızca Adalet Bakanlığı’nca düzenlenen arabuluculuk listesinde yer
alan kişilerce yerine getirilebilir. Arabulucu olmak için hukuk fakültesinden mezun olmak, 5
yıllık mesleki deneyime sahip olmak ve arabuluculuk eğitimini başarıyla tamamlamış olmak
gerekmektedir. Bu niteliklere haiz kişiler arabuluculuk sınavına girebilir ve arabulucu olarak
görev yapabilir.
İş Davalarında Zorunlu Arabuluculuk
İş hukukundan kaynaklanan davaların büyük bir bölümü için arabuluculuk şartı getirilmiş,
dava açmadan önce arabuluculuğa başvurmak zorunlu tutulmuştur. Bu sayede hem iş
mahkemelerinin yükünün azaltılarak yargılamanın hızlandırılması hem de işçi haklarının
arabuluculukta daha hızlı bir şekilde elde edilmesi hedeflenmiştir. Dava şartı olan zorunlu
arabuluculuk yerine getirilmeden dava açılması halinde, dava şartı yokluğundan davanın
reddedilmesi ile karşı karşıya kalınacaktır.
İş hukuku davalarının tamamında zorunlu arabuluculuk şartı bulunmamaktadır. Zorunlu
arabuluculuk şartı bulunan iş davaları şunlardır;
- Kıdem tazminatı davası
- İhbar tazminatı davası
- İşe iade davası
- Yıllık izin alacağı davası
- Fazla mesai alacağı davası
Özellikle belirtmek gerekir ki iş kazasından kaynaklanan davalarda zorunlu arabuluculuk şartı
bulunmamaktadır. İş kazası konusunun hassasiyeti ve gerçek zararın tazmininin hedeflenmesi
nedeniyle bu uyuşmazlıklar kapsam dışında bırakılmıştır.
Ticari Davalarda Zorunlu Arabuluculuk
Türk Ticaret Kanunu’nda yapılan değişiklikle ticari davalara da zorunlu arabuluculuk
başvurusu getirilmiştir. Hangi ticari davaların zorunlu arabuluculuk kapsamında olduğu kanunda belirtilmiştir. Kanunun ilgili maddesine göre TTK’nın 4. Maddesinde sayılan ve
diğer kanunlarda belirtilen ticari davalar zorunlu arabuluculuk şartına tabidir. Ancak
belirtmek gerekir ki hangi davaların ticari dava sayılacağı ve dolayısıyla hangi davalar için
arabuluculuğun dava şartı olduğunu belirlemek hukuki bilgi gerektiren teknik bir iştir. Bu nedenle ticaret hukuku ile ilgili bir dava açmadan önce bir avukata danışarak bilgi alınması ve
sürecin avukat aracılığıyla yürütülmesi doğru olacaktır.
İhtiyari Arabuluculuk
Bir hukuki uyuşmazlığın tarafları, söz konusu uyuşmazlığı dava yoluna gitmeden
arabuluculuk yaparak çözmeyi tercih edebilir. İhtiyari arabuluculuk, kanunun dava şartı
olarak belirlemediği hallerde de tarafların isteğiyle arabuluculuk yapılması anlamına
gelmektedir. Böylece uyuşmazlığın tarafları dava sürecini beklemeden, çok daha kısa bir
sürede sonuca ulaşabilmektedir. İhtiyari arabuluculuk zamanla daha fazla tercih edilen bir yol
haline gelmektedir. Ancak belirtmek gerekir ki he uyuşmazlık için ihtiyari arabuluculuk
yoluna başvurmak mümkün değildir. Özellikle kamu hukuku alanında yer alan davalar, ceza
davaları ve kamu düzenini ilgilendiren davaların birçoğunda ihtiyari arabuluculuk yoluna
gidilmesi mümkün değildir. Bu nedenle hukuki bir uyuşmazlığı ihtiyari arabuluculuk ile
çözmek isteyen kişileri bir avukattan danışmanlık hizmeti alması faydalı olacaktır.