İşverenin uygulamada iş sözleşmesini haklı ya da haksız olarak sonlandırdığı durumlarla karşılaşılmaktadır. Çalışanların iş güvencesine sahip olduğu işyerlerinde ise işveren yalnızca haklı sebeplere dayanarak iş sözleşmesini feshedebilecektir. İş güvencesi kuralları, kanun koyucu tarafından işçiyi korumak amacıyla var edilmiştir ve belli durumlarda işverenin iş sözleşmesini feshetmesini sınırlandırmaktadır. İşçinin haksız nedenle işten çıkarıldığı durumlarda işe iade davası söz konusu olmaktadır.
İşe İade Davası Nedir?
Çalışanların cevabını merak ettiği konulardan biri, işe iade davası nedir, sorusudur. İşe iade davası, işverenin iş sözleşmesini haksız sebeple feshettiğini düşünen işçinin iş güvencesinden faydalanarak işe geri dönmek amacıyla açtığı davadır.
İşe iade davası, halk deyimiyle haksız yere işten kovulan işçi tarafından açılabilmektedir. İşverenin bu davayı açması söz konusu değildir.
İşe İade Davası Şartları
İşçinin işe iade davası açabilmesi için öncelikle iş yerinin iş güvencesine sahip olması gereklidir. İş Kanunu m.18’e göre, en az 30 ve üzerinde işçinin çalıştığı işyerlerinin iş güvencesine sahip olduğu kabul edilmektedir.
İş Kanunu’nda düzenlenen diğer işe iade davası şartları ise şunlardır:
- İşçi işyerinde en az 6 aydır çalışıyor olmalıdır.
- İşveren ile işçi arasında belirsiz süreli iş sözleşmesi bulunmalıdır.
- İş sözleşmesinin feshi geçerli bir sebebe dayanmamalıdır.
Yukarıda sayılan koşullardan herhangi birinin varlığı, dava açmak için yeterli değildir. İşe iade şartları tümüyle gerçekleşmiş olmalıdır. Diğer taraftan bu koşullar, kimlerin işe iade davası açamayacağını da dolaylı şekilde belirlemiş olmaktadır. Buna göre, istifa ederek işten ayrılan ve belirli süreli çalışan işçilerin işe geri dönüş davası açma hakkı bulunmamaktadır. Buna mukabil, işten çıkarılırken tazminat hakları da ödenen işçinin işe iade davası açmasında herhangi bir engel bulunmamaktadır.
İşe İade Davası Açma Süresi
İşe iade davalarında hak düşürücü süre öngörülmüştür. Buna göre işe iade davası açma süresi 30 gündür. İşçi, iş sözleşmesinin feshedildiğinin kendisine bildirildiği tarihten itibaren 30 gün içinde dava açmadığı takdirde, feshi kabul etmiş sayılır. Bu durumdaki bir işçi, işe geri dönmek amacıyla dava açamayacaktır.
İşe İade Davası Arabuluculuk
Arabuluculuk müessesesi, iş davalarında dava şartı olarak belirlenmiştir. İşe iade davalarında arabulucuya başvurma zorunluluğu ise 01/01/2018 tarihi itibariyle getirilmiştir. Bu tarihten sonraki iş akdinin feshi hallerinde, işe iade davası arabuluculuk müessesesine başvurulmaksızın açılmış ise dava usulden reddedilecektir.
İşe İade Davası Sonuçları
İşe iade davası sonuçları itibariyle iki farklı şekilde ortaya çıkabilir. İlk olarak işçinin işe iade talebi kabul edilir, işverenin feshi geçersiz sayılır ve çalışanın işe iadesine karar verilir. Mahkeme kararı kesinleştikten sonra işçi, 10 gün içerisinde işverene başvurmalı; işveren ise 1 aylık işe iade süresi içerisinde işçiyi işe geri döndürmelidir.
İşçi, mahkemenin lehteki kararına rağmen 10 gün içerisinde işe başlama talebinde bulunmaz ise fesih geçerli hale gelir.
İşe iade davasının diğer sonucu ise işçinin işe iade talebinin mahkemece reddedilmesidir. Mahkeme iş sözleşmesinin haklı sebeple feshedildiğine yahut işçinin iddialarının temelsiz olduğuna kanaat getirirse davayı reddeder ve çalışan işe geri dönemez.
İşe İade Davası Tazminatı
İşveren, işçinin kendisine başvurmasından itibaren 1 ay içerisinde işçiyi işe geri döndürmez yani işe başlatmazsa mahkeme kararıyla belirlenen tazminatı ödemek durumunda kalır. İşe iade tazminatı olarak adlandırılan bu tazminatın miktarı ise işçinin en az 4 – en fazla 8 aylık ücreti tutarındadır.