Günümüzde sosyal medya kullanıcılarının artması ve internetin gelişmesiyle bu sektörü ticari amaçla kullanan insanların sayısı da arttı. Sosyal medyada ulaştıkları takipçi sayılarıyla aldıkları reklam, tanıtım vb. işlerden para kazanan birçok internet fenomeni bulunmaktadır. Gerek influencer şeklinde isimlendirdiğimiz fenomen Instagram hesapları gerek butik sayfalar gerekse marka yüzleri sosyal medya takipçi sayısını arttırmak, daha fazla kişiye erişmek ve kendilerini takipçilerinin gözünde daha iyi bir yerde konumlandırmak için çekiliş yapmaktadır. Bu çekilişlerin uzun vadede yüksek takipçili sosyal medya fenomenlerine ticari kazanç sağladığı belirgindir. Bugünlerde fenomenlere yaptıkları çekilişler nedeniyle uygulanan yaptırımlar ön planda olduğundan bu çekilişlerin hukuki boyutunu incelemekte fayda var.
Öncelikle internet ve sosyal medya üzerinden yapılan çekilişleri mevzuatımızın nerede konumlandırdığına bakmak gerekir. Bugünlerde gittikçe artan sosyal medya çekilişlerinin hukuki sınırlarını çizmek adına “Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Karşılığı Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmelik” düzenlenmiştir. Yönetmeliğin amacı; karşılığı nakit olmayan piyango ile çekilişlerin düzenlenmesine izin verilmesi, bunların takip edilmesi, denetlenmesi suretiyle katılımcıların hak ve menfaat kayıplarının önüne geçilmesi adına usul ve esasları düzenlemektir.
Yönetmeliğin 4/g maddesinden nakdi karşılığı olmayan çekilişlerin tanımını ve bu yönetmeliğe tabi olduğunu anlamaktayız:
“Nakdi olmayan çekiliş: Doğrudan veya bir mal ya da hizmetin satışı nedeniyle bilet, kupon, katılım numarası veya benzerlerinin satılması veya bedelsiz verilmesi suretiyle katılım hakkının verildiği ve düzenleyici tarafından taahhüt edilen karşılığı nakit olmayan her türlü eşya, hak ve benzeri ikramiyeleri kazanacak olanların, yapılacak çekilişle belirlendiği ve bundan sonra bu Yönetmelikte kısaca piyango olarak anılacak ticari, sosyal, yardım ve benzeri amaçlı düzenlemeleri,” olarak tanımlanmaktadır.
Yönetmeliğin 6.maddesi gereği ticari faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kişiler, kamu kurum ve kuruluşları, dernekler, vakıflar, cemaatler, emeklilik ve yardımlaşma sandıkları, spor kulüpleri, okul aile birlikleri çekiliş düzenleyebilirler. Yani sosyal medya fenomenleri ya da takipçi sayısını arttırmak isteyen kişiler çekiliş düzenleyebilir. Fakat söz konusu bir kişi ya da kurum olduğunda çekiliş düzenlemek isteyen kişinin idareden yazılı izin alması gerekmektedir. Aksi halde yaptırıma maruz kalabilir.
Aynı yönetmeliğin 10.maddesinde sosyal mecralarda ve internet üzerinden piyango ve çekiliş düzenlemelerinin nasıl olabileceği anlatılmaktadır.
MADDE 10 – (1) Sanal ortam üzerinden düzenlenecek piyangolarda da bir mal veya hizmetin tanıtımı, satışı, pazarlanması esas olup, doğrudan gelir elde etmeye yönelik piyango düzenlenemez.
(2) Piyangoya katılımın tamamen veya kısmen sanal ortam üzerinden gerçekleşmesi halinde düzenleyicilerin aşağıdaki şartları ayrıca yerine getirmeleri gerekmektedir:
- a) Kampanyanın hangi sanal ortam araçları üzerinden ve hangi kişi ve kuruluşlar aracılığı ile yapılacağının katılımcılara duyurulması.
- b) Katılımcıdan katılım sırasında ad-soyad-adres ve katılıma ilişkin şifre veya kod numarası bilgilerinin istenmesi ve bu bilgiler esas alınarak çekilişin gerçekleştirilmesi.
- c) Kampanyaya katılımın yapıldığı sanal ortam iletişim hizmetine ait bedelin standart tarife uygulanan bir birim bedelden fazla olmaması ve bu hususların yapılacak reklam ve duyurularda kolayca okunabilecek şekilde yer alması.
ç) Talihlilere kazandıkları ikramiye ile başvuru ve teslim süresine ilişkin tebligatın taahhütlü posta kanalıyla yapılması.
- d) Katılıma ilişkin tüm kayıt ve belgelerin birer örneğinin çekilişten önce manyetik ve/veya elektronik ortamda İdareye teslim edilmesi.
- e) Günün teknolojik gelişmelerine bağlı olarak İdarece yerine getirilmesi uygun görülen diğer hususlar.
Görüldüğü üzere sosyal medya ve internet üzerinden yapılan çekilişler için detaylı bir hukuki düzenleme bulunmakta ve bu şartlara uygun çekiliş düzenlemeyen kişilere idari ve cezai yaptırımlar uygulanmaktadır. Eğer sosyal medya ve internet üzerinden çekiliş düzenlemek isterseniz, çekilişin yönetmelik kapsamında olması için hukuki yardım ve danışmanlık almanız gerekmektedir.